6. อสฺสชิสุตฺตวณฺณนา

[88] ปสฺสมฺภิตฺวาติ นิโรเธตฺวาฯ โน จ สฺวาหนฺติ โน จ สุ อหํฯ ปริหายิ กุปฺปธมฺมตฺตาฯ เอตนฺติ สมาธิมตฺตสารํ, สีลมตฺเต ปน วตฺตพฺพเมว นตฺถิฯ กถํ โหตีติ กถํ อภินนฺทนา โหติฯ ทุกฺขํ ปตฺวาติ ทุกฺขุปฺปตฺติเหตุ สุขํ ปตฺเถติ ‘‘เอวํ เม ทุกฺขปริฬาโห น ภวิสฺสตี’’ติฯ ยทคฺเคนาติ เยน ภาเคนฯ ‘‘ทุกฺขํ ปตฺเถติเยวา’’ติ วตฺวา ตตฺถ การณมาห ‘‘สุขวิปริณาเมน หี’’ติอาทิฯ สุขวิปริวตฺเต สุขวิปริณามทุกฺขํ, ตสฺมา สุขํ อภินนฺทนฺโต อตฺถโต ทุกฺขํ อภินนฺทติ นามฯ

อสฺสชิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. เขมกสุตฺตวณฺณนา

[89] อตฺตนิยนฺติ ทิฏฺฐิคติกปริกปฺปิตสฺส อตฺตโน สนฺตกํฯ เตนาห ‘‘อตฺตโน ปริกฺขารชาต’’นฺติฯ ตณฺหามาโน อธิคโต อรหตฺตสฺส อนธิคตตฺตา, โน ทิฏฺฐิมาโน อธิคโต, ตถา กามราคพฺยาปาทาปิฯ อนาคามี กิร เขมกตฺเถโร, ‘‘สกทาคามี’’ติ เกจิ วทนฺติฯ สนฺธาวนิกายาติ สญฺจรเณนฯ เตนาห ‘‘ปุนปฺปุนํ คมนาคมเนนา’’ติฯ จตุกฺขตฺตุํ คมนาคมเนนาติ จตุกฺขตฺตุํ คมเนน จ อาคมเนน จฯ เตนาห – ‘‘ตํ ทิวสํ ทฺวิโยชนํ อทฺธานํ อาหิณฺฑี’’ติฯ ญตฺวาติ อชฺฌาสยํ ญตฺวาฯ เถโรติ เขมกตฺเถโรฯ

รูปเมว อสฺมีติ วทตีติ รูปกฺขนฺธเมว ‘‘อสฺมี’’ติ คาหสฺส วตฺถุํ กตฺวา วทติฯ อธิคโต ตณฺหามาโนฯ

อณุสหคโตติ อณุภาวํ คโตฯ เตนาห ‘‘สุขุโม’’ติฯ ตโย ขารา วิย ติสฺโส อนุปสฺสนา จิตฺตสํกิเลสสฺส วิโสธนโตฯ สีลคนฺธาทีหิ คุณคนฺเธหิฯ

กเถตุนฺติ อุทฺเทสวเสน กเถตุํฯ ปกาเสตุนฺติ นิทฺเทสวเสน ตมตฺถํ ปกาเสตุํฯ ชานาเปตุนฺติ การณวเสน ชานาเปตุํฯ ปติฏฺฐาเปตุนฺติ กถาเปตุํฯ

วิวฏํ กาตุนฺติ อุทาหรณํ วณฺเณตฺวา ปากฏํ กาตุํ ฯ สุวิภตฺตํ กาตุนฺติ อนฺวยโต พฺยติเรกโต สุฏฺฐุ, วิภตฺตํ กาตุํฯ อุตฺตานกํ กาตุนฺติ อุปนยนิคเมหิ ตมตฺถํ วิภูตํ กาตุํฯ อญฺเญน นีหาเรนาติ วิปสฺสนาวิมุตฺเตน จิตฺตาภินีหาเรนฯ

เขมกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ฉนฺนสุตฺตวณฺณนา

[90] มกฺขีติ คุณมกฺขนลกฺขเณน มกฺเขน สมนฺนาคโตฯ ปฬาสีติ ยุคคฺคาหลกฺขเณน ปฬาเสน สมนฺนาคโตฯ เอตํ อโวจาติ ‘‘โอวทนฺตุ มํ…เป.… ปสฺเสยฺย’’นฺติ เอตํ อโวจฯ

เถรนฺติ ฉนฺนตฺเถรํฯ อตฺตโน ทุคฺคหเณน กญฺจิ อุปารมฺภมฺปิ กเรยฺยฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เอวํ กิร เนสํ อโหสี’’ติอาทิฯ นิทฺโทสเมวสฺส กตฺวาติ อาทิโต อนุรูปตฺตเมว กตฺวา สทฺธมฺมํ กเถสฺสามาติฯ

ปริตสฺสนา อุปาทานนฺติ ภยปริตสฺสนา ทิฏฺฐุปาทานํฯ อนตฺตนิ สติ อนตฺตกตานิ กมฺมานิ กมตฺตานํ ผุสิสฺสนฺตีติ ภยปริตสฺสนา เจว ทิฏฺฐุปาทานญฺจ อุปฺปชฺชติฯ ปฏินิวตฺตตีติ ยถารทฺธวิปสฺสนาโต ปฏินิวตฺตติ, นาสกฺขีติ อตฺโถฯ กสฺมา ปเนตสฺส วิปสฺสนมนุยุญฺชนฺตสฺส เอวํ อโหสีติ ตตฺถ การณํ วทติ ‘‘อยํ กิรา’’ติอาทินาฯ เอวนฺติ ‘‘โก นุ โข เม อตฺตา’’ติ เอวํ น โหติฯ ตาวติกา วิสฺสตฺถีติ ‘‘มยฺหํ ธมฺมํ เทเสตู’’ติ วุตฺตวิสฺสาโส อตฺถีติ อตฺโถฯ อิทํ กจฺจานสตฺถํ อทฺทสาติ โยชนาฯ ‘‘ทฺวยนิสฺสิโต, กจฺจาน, โลโก’’ติอาทิ ทิฏฺฐิวินิเวฐนาฯ ‘‘เอเต เต, กจฺจาน, อุโภ อนฺเต อนุปคมฺมา’’ติอาทิ พุทฺธพลทีปนาฯ

ฉนฺนสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9-10. ราหุลสุตฺตาทิวณฺณนา

[91-92] เอตานิ สุตฺตานิฯ อิธาคตานีติ อิมสฺมิํ วคฺเค อานีตานิ สงฺคีติกาเรหีติฯ

ราหุลสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เถรวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ปุปฺผวคฺโค